Książka „Między Logos a Mythos” powstała z zapisów kilkudziesięciu rozmów –wywiadów przeprowadzonych przez Autora w ciągu ostatnich kilku lat (wyjątek rozmowa z Julianem Stryjkowskim) z wybitnymi postaciami życia kulturalno – artystycznego i naukowego. Wśród rozmówców Kresowatego znaleźli się m .innymi : Adam Hanuszkiewicz, Wojciech Siemion , Ernest bryll, Franciszek Starowieyski, Julian Stryjkowski, Ewa Michnik, Ziemowit Fedecki , Józef Baran, Marek Ostoja – Ostaszewski, Adam Szyper, Halina Herbert (siostra poety) Kira Gałczyńska oraz profesorowie : Henryk Skolimowski, Tadeusz Sławek, Wiktor Zin, Jan Miodek, Leszek Czuchajowski i inni. Powstała w ten sposób swoista kronika intelektualna okresu transformacji ustrojowej w Polsce, zapis stanu ducha polskich elit intelektualnych u progu XXI wieku. Oczywiście , nie jest to zapis kompletny , być może także nie reprezentatywny, jednakże zasługujący na poznanie , przynosi bowiem źródłową wiedzę o biografiach i dorobku twórczym oraz o przemyśleniach , poglądach i „wizjach świata” osób, które mają wiele do powiedzenia , i potrafią to interesująco powiedzieć , zwłaszcza że Autor jest do tych rozmów znakomicie przygotowany i prowadzi je w taki sposób , by wydobyć z nich najcelniejsze myśli rozmówców.
Z kart książki wyłaniają się barwne , czasem pogmatwane , losy życiowe ludzi, którzy współokreślali atmosferę intelektualną i krajobraz kulturalny Polski po II wojnie światowej, brali udział w kształtowaniu życia artystycznego i światopoglądu doby PRL-u, ale też swą aktywnością artystyczną , naukową czy filozoficzną rozsadzali od wewnątrz peerelowski świat i przyczynili się do jego końca na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych. Tak to indywidualne losy rozmówców Kresowatego splotły się z „wielką historią”, którą niejednokrotnie współtworzyli , a zawsze towarzyszyli jej swoją działalnością naukową czy artystyczną, opatrywali własnym komentarzem. Znamienna pod tym względem jest rozmowa z Julianem Stryjkowskim , swoisty rozrachunek życiowy, intelektualna spowiedź , w której wybitny pisarz rozlicza się ze swoich zaniechań i „zdrad”, a jednocześnie ukazuje drogę wychodzenia z wewnętrznych rozdarć i osiągnięcie wewnętrznego spokoju.
Rozmówcy Kresowatego to postaci barwne i interesujące. Autor jednak nie koncentruje się na ciekawostkach biograficznych – choć i te zasługują na uwagę, jak na przykład dzieciństwo Zbigniewa Herberta, o którym mówi w książce siostra poety Halina Herbert. Kresowatego bardziej interesuje biografia wewnętrzna, wizja świata i dialog ze światem , jaki toczą jego rozmówcy. Może to być dialog reżysera teatralnego , któremu – jak Adamowi Hanuszkiewiczowi – przyszło tworzyć w szczególnych okolicznościach historycznych, i który, chcąc nie chcąc, musiał wikłać się w doraźne rozstrzygnięcia polityczne (sprawa Dejmka i Teatru Narodowego!), a jednocześnie nie rezygnował z własnego programu artystycznego , budując ten program często w opozycji i do władzy, i do środowiska twórców. O innych komplikacjach polityczno – artystycznych mówi, wspominając burzliwe losy S T S- u i jego gry z gomułkowską cenzurą Ziemowit Fedecki, czy o pokoleniu „Współczesności” Ernest Bryll.
polityka wdziera się nieuchronnie na karty tej książki , ale przecież w niej nie dominuje. Prowadząc rozmowy z ludźmi nauki i kultury Autor sięgał głębiej – pod podszewkę doraźnych rozgrywek politycznych , ku filozoficznym , poznawczym i moralnym problemom tej trudnej epoki, w której przyszło nam żyć. Najdobitniej poświadczają to rozmowy z Tadeuszem Sławkiem, Markiem Ostoją Ostaszewskim czy Wojciechem Siemionem, a także z twórcą eko- filozofii Henrykiem Skolimowskim. W rozmowach tych przenosimy się ponad wymiar ustrojowy czy narodowy ku uniwersalnej problematyce moralnej, teologicznej , metafizycznej , poszukiwaniom duchowych drogowskazów.
Otrzymujemy zatem książkę niezwykłą. Z jednej strony jest to bowiem cenne kompendium wiedzy o współczesnym życiu naukowym i kulturalnym i jego koryfeuszach , a jego wartość dokumentalna i źródłowa trudna jest do przecenienia. pod tym względem może wydanie to może być polecane uczniom i studentom jako lektura uzupełniająca w poznawaniu naszego współczesnego życia kulturalnego , jako świadectwo niepokojów i rozterek burzliwego czasu przemian. Z drugiej zaś strony – książka przynosi bogaty materiał do przemyśleń i refleksji , inspiruje czytelnika do własnej intelektualnej podróży po rejonach myśli odwiecznych przez prezentowane tu postaci.
Instytut Kulturoznawstwa
Uniwersytet Wrocławski
prof. Stefan Bednarek